Στην Ευρώπη

Σημαντικός είναι ο ρόλος της ΕΕ στη διεθνή προστασία του κλίματος συμβάλλοντας, μεταξύ άλλων, στην προώθηση μέτρων σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση περιφερειακών ή παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η διεθνής συλλογική δράση είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική και δίκαιη ανταπόκριση στην κλίμακα που απαιτείται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και υποστηρίζει παγκόσμιες και ολοκληρωμένες συμφωνίες και ευέλικτα διεθνή πλαίσια με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή για το κλίμα. (European Commission, 2006). 

Η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή - European Adaptation Strategy

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη Στρατηγική της Ε.Ε. για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (EU Adaptation Strategy) τον Απρίλιο του 2013 (COM (2013) 216). Η Στρατηγική είχε στόχο να ενθαρρύνει την ανάληψη δράσης από τα Κράτη Μέλη, να διασφαλίσει τη χάραξη πολιτικής και τη λήψη αποφάσεων βάσει πληρέστερων στοιχείων και πληροφοριών και να ενσωματώσει προβλέψεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σε όλους τους σχετικούς τομείς πολιτικής. Το 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβη στην αξιολόγηση της Στρατηγικής ως προς το βαθμό εφαρμογής της και την αποτελεσματικότητά της. Η αξιολόγηση ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2018.

 

Βάσει των ευρημάτων της αξιολόγησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στην κατάρτιση Νέας Στρατηγικής της Ε.Ε. για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

 

Η Νέα Στρατηγική οραματίζεται «η Ε.Ε. να καταστεί  μια κοινωνία ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή, πλήρως προσαρμοσμένη στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έως το 2050» και περιλαμβάνει σειρά δράσεων για την επίτευξη τεσσάρων στόχων:

 

1.     Πιο έξυπνη προσαρμογή:

Βελτίωση των γνώσεων και διαχείριση της αβεβαιότητας

  • Επέκταση των ορίων των γνώσεων για την προσαρμογή (κάλυψη γνωστικών κενών, βελτίωση μοντέλων).

 

2.    Πιο συστημική προσαρμογή:

Υποστήριξη της ανάπτυξης πολιτικής σε όλα τα επίπεδα και όλους τους τομείς

  • Βελτίωση των στρατηγικών και των σχεδίων για την προσαρμογή (έκδοση κατευθυντήριων γραμμών, ανάπτυξη ενιαίου πλαισίου δεικτών παρακολούθησης, ενίσχυση συνεργασίας σε διαπεριφερειακό και διασυνοριακό επίπεδο π.χ. μέσω προγραμμάτων Interreg).
  • Ενίσχυση της τοπικής και δίκαιης ανθεκτικότητας (π.χ. δημιουργία μηχανισμού στήριξης της προσαρμογής στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων της ΕΕ, προγράμματα για απόκτηση νέων δεξιοτήτων, προστασία εργαζομένων από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής).
  • Ενσωμάτωση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή στα εθνικά δημοσιονομικά πλαίσια.
  • Προώθηση λύσεων για την προσαρμογή οι οποίες βασίζονται στη φύση (π.χ. ανθρακοδευσμευτική γεωργία, κίνητρα & καθοδήγηση χρηματοδότηση).

 

3.    Ταχύτερη προσαρμογή

Επιτάχυνση της προσαρμογής σε όλα τα επίπεδα.

  • Επιτάχυνση της εφαρμογής λύσεων για την προσαρμογή.
  • Μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα (εκτίμηση κλιματικών κινδύνων για ολόκληρη την Ε.Ε., βελτίωση ετοιμότητας και αντίδρασης, νέα πρότυπa ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή).
  • Κάλυψη του χάσματος που σχετίζεται με την προστασία του κλίματος (ανασφάλιστες οικονομικές απώλειες).
  • Διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της βιωσιμότητας των γλυκών υδάτων.

 

4.   Εντατικοποίηση της διεθνούς δράσης για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή

  • Αυξανόμενη στήριξη για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και ετοιμότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.
  • Αύξηση της διεθνούς χρηματοδότησης για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή.
  • Ενίσχυση της παγκόσμιας συμμετοχής και της συνεργασίας στον τομέα της προσαρμογής

 

Το 2023 δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η πρώτη έκθεση προόδου για την υλοποίηση  της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (Report on the implementation of the EU strategy on adaptation to climate change ), καθώς επίσης και η αξιολόγηση της προσαρμογής των κρατών μελών (Staff Working Document on national progress with implementing adaptation).

 

Περισσότερες πληροφορίες για τη Νέα Στρατηγική της Ε.Ε. για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (New EU Adaptation Strategy), καθώς και το κείμενο αυτής, περιλαμβάνονται στη σχετική ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: https://ec.europa.eu/clima/eu-action/adaptation-climate-change_en

Ευρωπαϊκός Νόμος για το Κλίμα

Ο Ευρωπαϊκός Νόμος για το Κλίμα (Κανονισμός 2021/1119) εγκρίθηκε την 30-06-2021 θεσπίζοντας το πλαίσιο για τη σταδιακή και μη αναστρέψιμη μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την ενίσχυση των απορροφήσεων από καταβόθρες που ρυθμίζονται από το δίκαιο της Ε.Ε., αλλά ταυτόχρονα και το πλαίσιο για την επίτευξη προόδου στον παγκόσμιο στόχο προσαρμογής που ορίζεται στο άρθρο 7 της Συμφωνίας των Παρισίων.

Όσον αφορά στην προσαρμογή, ο Ευρωπαϊκός Νόμος για το Κλίμα προβλέπει:

  • την έγκριση και τακτική επανεξέταση της ενωσιακής στρατηγικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,
  • την ανάπτυξη ενωσιακών και εθνικών πολιτικών που συμβάλλουν στην ενσωμάτωση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε όλους τους τομείς πολιτικής και οι οποίες επικεντρώνονται στους πλέον ευάλωτους και επηρεαζόμενους πληθυσμούς και τομείς, και εντοπίζουν ελλείψεις στο πλαίσιο αυτό, σε διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών,
  • τη θέσπιση και εφαρμογή εθνικών στρατηγικών και σχεδίων προσαρμογής από τα κράτη μέλη, τα οποία λαμβάνουν υπόψη την ενωσιακή στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την ιδιαίτερη ευπάθεια των οικείων τομέων και προωθούν λύσεις που βασίζονται στη φύση και μια προσαρμογή που βασίζεται στα οικοσυστήματα,
  • την έκδοση κατευθυντήριων γραμμών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,
  • το πλαίσιο αξιολόγησης της προόδου και των μέτρων της Ε.Ε, και
  • το πλαίσιο αξιολόγησης της προόδου και των μέτρων των κρατών μελών της Ε.Ε..

Επίσης, ο Ευρωπαϊκός Νόμος για το Κλίμα, θέτει την Ευρωπαϊκή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή ως σημείο  αναφοράς για την Ε.Ε. όσον αφορά την παροχή επιστημονικής γνώσης σε θέματα κλιματικής αλλαγής.

Περισσότερες πληροφορίες για τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα, καθώς και το κείμενο αυτής, περιλαμβάνονται στη σχετική ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: https://ec.europa.eu/clima/eu-action/european-green-deal/european-climate-law_en

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η ενσωμάτωση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε άλλες ευρωπαϊκές στρατηγικές

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Grean Deal) τον Δεκέμβριο του 2019 (COM(2019) 640 final). Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική που αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της Ε.Ε. σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία που διαθέτει μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων, στην οποία ως το 2050 έχουν μηδενιστεί οι καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και όπου η οικονομική ανάπτυξη έχει αποσυνδεθεί από τη χρήση των πόρων. Αποσκοπεί επίσης στην προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της Ε.Ε., καθώς και στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών από κινδύνους και επιπτώσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, η μετάβαση αυτή πρέπει να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς.

 

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία περιλαμβάνει μια δέσμη πολιτικών, οι οποίες φιλοδοξούν να επιφέρουν βαθύ μετασχηματισμό των πολιτικών για τον εφοδιασμό με καθαρή ενέργεια της οικονομίας, για τη βιομηχανία, την παραγωγή και την κατανάλωση, τις υποδομές μεγάλης κλίμακας, τις μεταφορές, τα τρόφιμα και τη γεωργία, τις κατασκευές, τη φορολογία και τις κοινωνικές παροχές,  αποδίδοντας μεγαλύτερη αξία  στην προστασία και την αποκατάσταση των φυσικών οικοσυστημάτων, στη βιώσιμη χρήση των πόρων και στη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας.

 

Η Νέα Στρατηγική της Ε.Ε.  για την Προσαρμογή στη Κλιματική Αλλαγή και ο Ευρωπαϊκός Νόμος για το Κλίμα αποτελούν τμήμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, περιλαμβάνει πλήθος άλλων πολιτικών και πρωτοβουλιών που παρουσιάζουν συνέργειες με τη  Νέα Στρατηγική της Ε.Ε.  για την Προσαρμογή στη Κλιματική Αλλαγή, όπως η Στρατηγική «κύμα ανακαινίσεων» (renovation wave), η Στρατηγική της Ε.Ε. για τη βιοποικιλότητα, η Στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο», η Στρατηγική της Ε.Ε. για τα Δάση και το Ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα (Climate Pact).

 

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τις πολιτικές και πρωτοβουλίες που συνδέονται με αυτή, παρατίθενται στην ειδική ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:

https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_el

 

Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή αποτελεί οριζόντια πολιτική και  παρουσιάζει έντονες συνέργειες και διασυνδέσεις με τις διάφορες τομεακές πολιτικές. Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενσωμάτωση της διάστασης  της προσαρμογής της κλιματικής αλλαγής στις πολιτικές της είναι συνεχής.  Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής πολιτικές, στρατηγικές, πρωτοβουλίες και νομοθεσία  της Ε.Ε. στις οποίες έχουν ενσωματωθεί προβλέψεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή: Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1999 για τη Διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα, Σχέδιο Ανάκαμψης για την Ευρώπη (NextGeneration Europe), EU taxonomy for sustainable activities, Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, Οδηγία 2007/60/ΕΚ για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, Οδηγία 2014/52/ΕΕ για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/92/ΕΕ σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημόσιων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον, Κοινή Αγροτική Πολιτική, EU standard EN:ISO 14091 “Adaptation to climate change —Guidelines on vulnerability, impacts and risk assessment”,Τεχνικές κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών στην κλιματική αλλαγή κατά την περίοδο 2021-2027.